Łukasz Borowiecki on Linkedin
Łukasz Borowiecki
Co-founder and CEO at 10 Senses | AI Sector Expert at Digital Poland Foundation
Delivering value with data & AI

 

Podsumowanie
  • Wspólny rynek dla danych ma otworzyć wymianę danych na poziomie całej UE
  • Zakłada się budowę 9 data spaces. Mają one ułatwiać wymianę danych pomiędzy firmami w obrębie 9 sektorów gospodarki
  • Użytkownicy będą mieć o wiele większą kontrolę nad danymi z inteligentnych urządzeń
  • Chmury obliczeniowe będą w większym stopniu podlegać regulacji ze strony UE
  • Planowane jest dalsze otwieranie danych publicznych

—————

Drugim dokumentem po Białej księdze AI przedstawionym w lutym przez Komisję Europejską jest „A European strategy for data”. Kładzie ona nacisk na dane, które mają kluczowe znaczenie w kontekście technologii cyfrowych. Strategia zakłada budowę pozycji Unii Europejskiej jako wzoru społeczeństwa wykorzystującego dane.

 

Wspólny rynek dla danych

Strategia zakłada stworzenie wspólnego rynku dla danych. Co to w praktyce oznacza? Autorzy koncentrują się na takich elementach jak bezpieczeństwo danych, dostęp do wysokiej jakości danych publicznych, zgodność z normami UE, wykorzystanie danych do stymulacji wzrostu gospodarczego i redukcji emisji CO2. W szczególności wyróżniona jest konieczność zagwarantowania trzech rzeczy:

  • Przepływ danych pomiędzy państwami i sektorami
  • Gwarantowanie przestrzegania europejskich przepisów i wartości, w szczególności RODO, praw konsumenckich i reguł konkurencji
  • Reguły dostępu do danych są uczciwe, praktyczne oraz jasne, podlegają

 

Stymulacja wymiany danych sektorowych dzięki Data spaces

Data spaces, czyli przestrzenie danych, mają umożliwić wymianę danych wewnątrz poszczególnych sektorów gospodarki. Mają być ustanowione na poziomie całej UE i ich celem jest przełamywanie barier technologicznych oraz prawnych stojących na przeszkodzie w wymianie danych pomiędzy różnymi organizacjami w obrębie tego samego sektora gospodarki. Data spaces mają uwzględniać:

  • Ustanowienie wspólnych platform oraz narzędzi do wymiany danych
  • Stworzenie wspólnych reguł data governance
  • Poprawę dostępności, jakości oraz interoperacyjności danych (harmonizacja opisów, zbiorów danych, identyfikatorów)
  • Wsparcie w obszarze przetwarzania danych oraz możliwości obliczeniowych
  • Znalezienie rozwiązań, aby obywatele mieli łatwość i dostępność dzielenia się danymi

Postulowane jest wykorzystanie zasad FAIR czyli: wyszukiwalność, dostępność, interoperacyjność, wielokrotny użytek (ang. findability, accessibility, interoperability, reusability)

Planowane jest stworzenie dziewięciu data spaces, w obszarach: produkcja, ekologia, transport, zdrowie, finanse, energetyka, rolnictwo, administracja publiczna, umiejętności. W każdym z tych obszarów wyzwania związane z danymi są różne, więc ostatecznie poszczególne data space będą też mieć różną skalę i charakter.

 

Przykład – data space dla produkcji

Aby zobrazować czym może być data space, posłużę się przykładem dla przemysłu produkcyjnego. Ten konkretny data space jest szczególnie istotny biorąc pod uwagę znaczenie tego sektora gospodarki dla państw europejskich. Celem jest stworzenie sytuacji, w której poszczególni gracze wymieniają się danymi – tak, aby móc wspólnie z nich korzystać. Większa ilość danych to chociażby możliwość budowy lepszych modeli AI oraz koordynację działań w przypadku zmieniających się warunków rynkowych. W praktyce przedsiębiorstwa dzielą się danymi niechętnie, chcąc uniknąć umocnienia się rywali własnym kosztem. Jest to zrozumiałe. Większość firm produkcyjnych to przedsiębiorstwa prywatne, które muszą przynosić zyski i dla których pozycja konkurencyjna ma kluczowe znaczenie.

Dlatego w ramach data space dla produkcji nacisk będzie położony na:

  • Określenie praw do wykorzystywania danych w sytuacji, gdy są one generowane wspólnie przez dwa lub więcej podmioty
  • Wypracowanie wspólnie z najważniejszymi graczami reguł, zgodnie z którymi byliby oni skłonni dzielić się posiadanymi danymi
  • Znalezienie sposobów, aby zwiększyć generowanie oraz dzielenie się danymi z inteligentnych urządzeń

 

Otwieranie danych publicznych

Planowane są dalsze prace nad udostępnianiem danych publicznych. Mają one być dostępne za darmo, za pośrednictwem wystandaryzowanych API oraz w formatach dostosowanych do przetwarzania automatycznego. Referencyjne dane mają być określone w 1 kwartale 2021 roku w „Implementing act on high-value data sets”.

 

Stymulacja wymiany danych międzysektorowych

W 2021 roku ma zostać ogłoszony „Data Act”. Dokument ten dotyczyć będzie legislacji związanej z wymianą danych pomiędzy sektorami. Potencjalnie obejmuje to szeroki katalog zagadnień, obejmujących wielu graczy. Dlatego dokument zastrzega, że tylko niektóre z problemów zostaną w nim zaadresowane. Generalnie, Data Act ma dotyczyć poniższych kwestii:

  • Wymiana danych na linii sektor publiczny – sektor prywatny
  • Wsparcie wymiany danych pomiędzy przedsiębiorstwami, w szczególności dotyczącej danych współtworzonych na zasadach kontraktów pomiędzy przedsiębiorstwami
  • Określenie obszarów, gdzie dostęp do danych musi być wymuszony

 

Zwiększenie kontroli obywateli nad prywatnymi danymi z inteligentnych urządzeń – swoista kontynuacja RODO

Coraz więcej obywateli UE korzysta z rozwiązań dla inteligentnego domu, takich jak Alexa, sterowane przez chmurę oświetlenie czy klimatyzacja. Podobnie samochody w coraz większym stopniu zbierają o nas spersonalizowane dane dostosowując np. czas kolejnego przeglądu do indywidualnego stylu jazdy. Te urządzenia generują olbrzymie ilości danych, często danych prywatnych, nad którymi chcielibyśmy mieć większą kontrolę. Komisja Europejska przewiduje szybki wzrost liczby danych oraz analityki związanej z wykorzystaniem inteligentnych urządzeń z około 20% dzisiaj do 80% w roku 2025. Antycypując ten trend, Komisja chce istotnie zwiększyć kontrolę jaką mają obywatele nad posiadanymi danymi. Projekt personal data spaces jest niejako kontynuacją RODO i ma dać użytkownikom kontrolę nad danymi, które są generowane przez inteligentne urządzenia. Potencjalne rozwiązania to:

  • Zwiększenie wymagań związanych z dostępem do danych w czasie rzeczywistym
  • Wymuszenie standardów danych dla niektórych urządzeń i usług (np. dane pochodzące z rozwiązań smart home lub wearables)
  • Przewidywana jest rola neutralnych pośredników danych

 

Zwiększenie znaczenia chmury obliczeniowej, ale jednocześnie silniejsze regulacje

Strategia wskazuje niskie wykorzystanie usług chmurowych jako wyzwanie dla wielu gospodarek UE. Co więcej, jest to również obszar, który ma być silniej regulowany, aby osiągnąć zgodność z regułami i wartościami UE. W szczególności nacisk ma być położony na zgodność z RODO, swobodny przepływ danych nieosobowych, cyberbezpieczeństwo.

  • Cloud rulebook – ma zawierać ramy prawne dla usług chmurowych, m.in. kodeksy postępowania oraz certyfikacje. Dokument ma zostać opublikowany w 2 kwartale 2022 roku
  • Zakup usług przetwarzania danych – przewidywane jest również wypracowanie wspólnych europejskich reguł zakupu usług przetwarzania danych. Ten kierunek ma umożliwić sektorowi publicznemu pełnienie roli jednego z motorów rozwoju usług przetwarzania danych w UE.
  • Cloud services marketplace – stworzenie rynku usług chmurowych ma dać firmom oraz sektorowi publicznemu możliwość zakupu usług chmurowych spełniających szereg wymogów przewidywanych przez UE. Dostawcy chcący świadczyć usługi w ramach tego rynku będą musieli spełnić wymogi w obszarach takich jak ochrona danych, bezpieczeństwo, wydajność energetyczna, dobre praktyki rynkowe.

Wzrośnie rola zarządzania danymi

Wprowadzenie zmian proponowanych przez Komisję Europejską będzie mieć duży i trwały wpływ na kształt usług opartych o dane. Stworzy nowe wymagania, ale też możliwości. Najbardziej zaawansowane prace dotyczą data spaces. Jeżeli założenia KE zostaną zrealizowane i dane wewnątrz różnych sektorów gospodarki byłyby wymieniane w większym stopniu to stanowiłoby to z pewnością sporą rewolucję. Duże znaczenie będą również miały regulacje związane z danymi z urządzeń elektronicznych, takie jak standaryzacja czy też wprowadzenie personal data space. Można zakładać że wszystkie te zmiany istotnie zwiększą potrzebę zarządzania danymi. Dbałość o standardy, jakość danych, interoperacyjność zyskają na znaczeniu w świadomości uczestników rynku.

 

 

Łukasz Borowiecki on Linkedin
Łukasz Borowiecki
Co-founder and CEO at 10 Senses | AI Sector Expert at Digital Poland Foundation
Delivering value with data & AI

 


Jeżeli zainteresował Cię artykuł i zastanawiasz się w jaki sposób 10 Senses może wspomóc pracę w Twojej organizacji to skontaktuj się z nami. Chętnie przeprowadzimy, krótką rozmowę i odpowiemy na wszystkie pytania: